Tijd...

Het chronische beklag

Hoe laat is het? Deze simpele vraag wordt mogelijkerwijze meer dan ooit gesteld. In onze met klokken bezaaide maatschappij, is het antwoord nooit verder dan een blik weg, en dus kunnen wij gelukzalig onze dagen in nog kleinere vermeerderingen voor nog nauwsluitender afspraken en nakomingen opdelen, zeker dat wij altijd zullen weten wat de tijd is.

Moderne wetenschappelijke openbaringen omtrent tijd, hoe dan ook, maken de vraag eindeloos frustrerend. Als wij een preciese kennis van de tijd zoeken, lost het ontwijkende oneindig kleine "nu" op in een een verspreide troep nano-seconden.

Gebonden aan de snelheid van tijd en de snelheid van zenuwimpulsen, schetst onze waarneming van het heden de wereld zoals zij een moment geleden was, want alles wat ons bewustzijn anderwijze pretendeert, wij kunnen het nooit inhalen. Zelfs in beginsel, ontsnapt perfecte synchroniteit ons. Relativiteit dicteert dat, zoals een vreemde siroop, tijd langzamer stroomt op bewegende treinen dan in de stations en sneller in de bergen dan in de valleien. De tijd voor ons polshorloge is niet dezelfde als de tijd in ons hoofd.

Onze intuïties zijn diepgaand paradoxaal. Tijd heelt alle wonden, maar het is tevens de grote vernietiger. Tijd is relatief, maar tevens meedogenloos. Er is tijd voor elk doel onder de hemel, maar er is nooit genoeg. Tijd vliegt, kruipt en jaagt. Seconden kunnen zowel gespleten als gerekt worden. Zoals de getijden, wacht tijd op niemand, maar in dramatische momenten staat het tevens stil. Het is zo persoonlijk als het tempo van iemands hartslag maar zo publiek als de klok op het stadsplein. We doen ons best de verschillen te verenigen.

En natuurlijk is tijd geld. Het is de partner van verandering, de tegenstander van snelheid, de circulatie waaraan wij aandacht besteden. Het is ons meest schatbare, onvervangbare handelsgoed. Toch, we houden vol dat wij niet weten waar het naar toe gaat, we verslapen er een derde van, en geen van ons kan werkelijk rekenschap geven voor hoeveel wij nog over hebben. Wij kunnen honderd manieren vinden om tijd te besparen, maar de hoeveelheid die over blijft neemt gestadig af.

Tijd en geld vormen onze waarnemingen van onze eigen identiteit. Wij kunnen onszelf aan de genade van de geschiedenis ervaren, maar wij ervaren onszelf tevens als vrijwillige tussenpersonen van de toekomst. Die waarneming is verontrustend verschillend aan de ideeen van geneesheren en filosofen, hoe dan ook, omdat tijd een dimensie is zoals plaats, dan zijn gisteren, vandaag en morgen allen evenredig concreet en bepaald. De toekomst bestaat zoals het verleden dat doet, het is gewoon een plaats die wij nog niet bezocht hebben.

"Tijd is de substantie waaruit ik gemaakt ben" schrijft de Argentijnse schrijver Jorge Luis Borges. "Tijd is een rivier die mij mee voort neemt, maar ik ben de rivier. Het is een tijger die mij verslind, maar ik ben de tijger. Het is een vuur dat mij verteerd, maar ik ben het vuur..."